Các bạn có biết rằng trên thế giới, chỉ có một số loại thực vật nhất định mới có thể chiết xuất caffeine? Yerba mate là một trong số đó. Ngoài trà, cà phê, ca cao, sô cô la hoặc guarana (một loại trái cây của lưu vực sông Amazon); Yerba mate cũng được sử dụng như một phương thuốc thảo dược trong sản xuất đồ uống chứa caffein. Mặc dù nó không chứa một lá trà nào, chúng ta vẫn có một loại trà thảo dược được gọi là Yerba mate.
Có nguồn gốc từ Nam Mỹ, yerba mate phổ biến ở các quốc gia như Argentina, Paraguay, Uruguay và miền nam Brazil. Ở những quốc gia này, tỷ lệ Yerba mate so với tiêu thụ cà phê là 6/1.
Vậy yerba mate là gì? Tại sao yerba mate rất phổ biến ở Nam Mỹ? Làm cách nào để pha một cốc yerba mate?
Trà Yerba Mate có nguồn gốc từ đâu?
Nguồn gốc của trà Yerba mate được chứa trong văn hóa dân gian vùng Nam Mỹ. Từng được phát hiện bởi người dân bản địa Paraguay và miền nam Brazil (nói tiếng Guarani và Tupi), Yerba mate được ví như một loại thảo mộc “từ các vị thần” để tăng sự dẻo dai, sức chịu đựng của con người. Loại thảo mộc này cũng được coi là thức ăn của các chiến binh và bộ lạc dựa vào nông nghiệp du mục. Người dân địa phương cũng tin rằng Yerba mate là một món quà từ Chúa để duy trì sự sống, tăng sức mạnh và chữa bệnh, cũng như uống thuốc. Ngoài ra, Yerba mate có ý nghĩa tâm linh và được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo và thờ cúng các nghi lễ quan trọng khác của bộ lạc.
Các đặc tính của Yerba mate trở nên phổ biến trong số các “Gauchos – anh hùng dân gian” Argentina (hay cao bồi sống du mục và phục vụ như những người chăn cừu) vì nó cung cấp năng lượng cho các ngày thu hoạch kéo dài hoặc các chuyến du mục. Loại thảo mộc này cũng được sử dụng thay thế cho thực phẩm trong thời gian thiếu hụt, hạn hán hoặc nạn đói. Mỗi ngày vào lúc bình minh hoặc buổi tối, mọi người vẫn nhâm nhi “cà phê cao bồi” quanh lửa trại, và trong bữa ăn đó, người ta chuyền những trái “bầu” yerba mate trong có chứa trà như một cách để chia sẻ tình bạn.
Khi người Tây Ban Nha bắt đầu xâm chiếm Nam Mỹ, họ đã tận mắt chứng kiến những lợi ích về sức khỏe và năng lượng mà thức uống bản địa này mang lại. Người Tây Ban Nha đã nhận trồng và chăm bón, nhanh chóng phổ biến yerba mate cũng giống như họ chinh phục Nam Mỹ vậy. Người châu Âu phải mất nhiều thế kỷ để tìm ra cách biến yerba mate thành một loại cây trồng bền vững. Bí mật ở đây là hạt yerba mate chỉ nảy mầm khi chúng đi qua đường tiêu hóa của một số loài chim bản địa.
Quá trình phát triển của cây Yerba Mate
Yerba mate là một loài cây nhựa ruồi và có lá thường xanh (lá cây có quanh năm) và quả mọng nhỏ có hoa màu trắng xanh. Lá và thân cây mềm, hái bằng tay, sau đó sấy khô trong môi trường được kiểm soát. Đôi khi chúng được hun trước khi chúng được nghiền thành trà. Yerba mate thậm chí còn được ủ trong thùng tuyết tùng trong một năm để tăng hương vị trước khi được bán ra ngoài.
Yerba mate chất lượng tốt nhất là một loại mọc trong bóng râm của tán rừng nhiệt đới, tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp. Nhờ nơi trú ẩn này, lá của cây giữ lại nhiều chất dinh dưỡng hơn so với những loại tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Cây yerba mate hoang dã chỉ được thu hoạch hai năm một lần vì lá của chúng mất nhiều thời gian hơn để phát triển đầy đủ. Đồng thời, những cây được trồng sẽ được thu hoạch vào cuối mỗi mùa đông, vì chúng phát triển nhanh hơn nhờ cắt tỉa cẩn thận, tắm nắng và kiểm soát độ ẩm.
Cây Yerba Mate được trồng khắp Nam Mỹ, và ngày nay, Brazil là nước sản xuất Yerba mate với số lượng lớn nhất, tiếp theo là Argentina và Paraguay.
Văn hóa Yerba Mate tại từng quốc gia
Trong khi yerba mate là thức uống phổ biến trong văn hóa Nam Mỹ, tuy nhiên nó có thể được thưởng thức khác nhau ở mỗi quốc gia:
-Đối với người Brazil, họ gọi yerba mate là “chimarrão” (phát âm là she-ma-HOWN), một cái tên mà theo họ, nghe êm và mượt mà hơn so với tên ở các quốc gia khác.
-Ở Uruguay, người dân địa phương thường đi bộ trên đường phố với yerba mate và 1 phích nhỏ gọi là “termo”. Người ta có thể dễ dàng tìm thấy các trạm nước nóng trên tuyến đường, bổ sung nước cho Termo bất cứ lúc nào.
-Ở Paraguay, người dân địa phương sử dụng yerba mate như một thức uống cơ bản. Họ có thói quen mua yerba mate và nhiều loại thảo mộc khác để tạo ra một thức uống gọi là “yuyo” rất có lợi cho sức khỏe. “Yuyo” là một thức uống kết hợp yerba mate với trái cây ngon, thường được phục vụ lạnh.
-Ở Argentina, người ta sử dụng yerba mate rang trên chảo, một thức uống được phục vụ với bánh ngọt cho bữa sáng hoặc cà phê chiều.
Hương vị của Trà Yerba Mate
Yerba mate thường được mô tả là đất, thực vật, thảo dược, với cả hương vị ngọt ngào tuy nhiên có hậu vị 1 chút ngăm ngăm nếu pha đặc hoặc pha với nước ấm. Hãy tưởng tượng một lớp rừng nhiệt đới trong lành, đó là những gì hương vị yerba mate mang lại.
Tuy nhiên, hương vị của yerba mate có thể thay đổi một chút tùy thuộc vào khu vực nơi nó được trồng và canh tác hoặc tùy vào kỹ thuật sản xuất. Thông thường yerba mate chứa hương vị gỗ vì nó được làm từ lá và thân. Đối với cây thu hoạch muộn, lượng tannin sẽ cao hơn so với cây thu hoạch sớm, vì vậy yerba mate có thể có vị hơi đắng. Một số cây rang lá và cành cây cho hương vị rang, hoặc một số cây được ủ trong thùng gỗ tuyết tùng để có thêm hương vị rừng.
Ngoài ra để dễ uống, hiện nay trà Yerba Mate cũng có thể được ướp với nhiều hương vị như hoa quả, thảo mộc tươi mát, đem đến cho người uống trà nhiều hương vị hơn nhưng vẫn cảm nhận được vị trà cùng năng lượng trong trà. Sản phẩm hiện có bán tại nhiều trang web uy tín hoặc trên các trang thương mại điện tử như Shoppe, Tiki, Lazada
Cách pha trà Yerba Mate
Theo cách truyền thống nhất, trà yerba mate được pha trong một quả bầu. Trước đây, những quả bầu này là bát hoặc cốc làm từ bí ngô rỗng khô. Ngày nay, những “chiếc bầu” này có thể được làm bằng kim loại, gốm sứ hoặc gỗ.
Yerba mate được cho vào trong một quả bầu, trà được xắt nhỏ, nghiền hoặc tán nhỏ ra. Mọi người sẽ đổ một ít nước lạnh vào bầu để trà hấp thụ các loại thảo mộc và sau đó đổ đầy bầu bằng nước ấm 60-70 độ (không phải nước sôi) hoặc lạnh để làm một thức uống gọi là yerba mate. Lưu ý không pha trà với nước sôi 100 độ dẫn đến cháy trà.
Uống trà thảo dược yerba mate không giống như trà hoặc cà phê – nghĩa là bạn không uống trực tiếp, nhưng nhấm nháp nó thông qua một thứ gọi là “bombilla”. Một ống hút đặc biệt có nhiều lỗ để lọc lá trà
Ông hút Bombilla
Yerba mate có thể có nhiệt độ và thời gian ủ khác nhau tùy thuộc vào cách nó được trồng và ủ. Tuy nhiên, bạn cũng có thể tham khảo một số mẹo cơ bản để pha trà yerba mate cho chuẩn dưới đây:
-Sử dụng nước sạch, tinh khiết.
-Nhiệt độ nước: Nói chung, yerba mate được ủ với nước ấm, không phải nước mới đun sôi. Nhiệt độ ủ khoảng 60-70 độ C. Nếu không đo được nhiệt độ, có thể ước tính bằng cách đun sôi nước và để trong khoảng 15 phút, lúc này nhiệt độ nước sẽ giảm xuống khoảng 80 độ C
-Lượng trà: 2 gam trà nên tương đương với khoảng 230-250 ml nước, nhớ đóng nắp để đảm bảo nhiệt độ trong ấm/cốc trà.
-Thời gian ủ: khoảng 4-5 phút, sau đó bạn có thể thử quyết định có nên ủ nhiều hơn không. Tương tự như các loại trà khác, Yerba mate có một số vị đắng khi ủ trong nước nóng trong thời gian dài. Bạn cũng có thể thêm một vài vòng nước vào trà, và với mỗi lượt bạn sẽ cảm nhận được một lớp thảo mộc khác nhau.
-Yerba mate có thể được sử dụng đơn giản như mô tả ở trên, hoặc sử dụng cùng với nước trái cây, mật ong… Bạn có thể thêm vào tùy vào khẩu vị của mình
Còn nếu không thích pha nóng ấm, bạn hoàn toàn có thể pha với nước sôi để nguội hoặc nước lạnh, tuy nhiên thời gian ủ trà sẽ lâu hơn 2-3 phút. Và trà khi pha bằng nước lạnh cũng sẽ bớt đắng hơn.
trà Yerba mate
Theo truyền thống, bầu yerba mate thường được chia sẻ cùng uống với nhau. Đây là một phần của xã hội và văn hóa uống yerba mate. Trong lễ hội phục vụ trà yerba mate, cebador (hay còn gọi là người rót nước bầu) sẽ chuẩn bị trà và bắt đầu dùng trước qua bombilla để đảm bảo trà mịn, sau đó chuẩn bị một quả bầu khác và chuyền cho từng khách trong một vòng tròn, sau đó mang trở lại cho cebador để tiếp nước cho vòng tiếp theo. Đó là một nghi lễ truyền thống biểu thị tình bạn và lòng hiếu khách.
Ngày nay để đáp ứng thêm thị hiếu, nhiều công ty sản xuất loại thảo dược này đã sử dụng các hình thức bán hàng khác. Chẳng hạn như túi lọc hoặc trà lỏng… Vì vậy, bạn cũng có thể pha nó như trà hoặc sử dụng nó trong máy pha cà phê …
Công dụng của trà Yerba mate
Yerba mate thường được mô tả là một loại đồ uống có năng lượng cà phê, hương vị êm dịu của trà truyền thống, các thành phần trị liệu của trà thảo dược và yếu tố cảm xúc tích cực của sô cô la. Trên thực tế, yerba mate có chứa caffeine, theophylline và theobromine – tương tự như các chất kích thích có trong cà phê, trà và sô cô la.
Như với bất kỳ đồ uống nào được làm từ thực vật chứa caffein, hàm lượng caffeine sẽ thay đổi tùy thuộc vào cây, cách pha chế và cách ủ các loại thảo mộc. Một số cây yerba mate thậm chí sẽ khác nhau về hương vị, caffeine và các mức độ dinh dưỡng khác tùy thuộc vào việc đó là nam hay nữ; Cây cái thường có hương vị nhẹ hơn và hàm lượng caffeine thấp hơn
Nói chung, đồ uống yerba mate thường có hàm lượng caffeine cao hơn trà đen, nhưng thấp hơn cà phê. Nó mang lại năng lượng tỉnh táo nhưng không bị say. Mang lại nguồn năng lượng cả ngày làm việc không cảm thấy mệt mỏi.
Cách bảo quản trà Yerba mate
Bảo quản yerba mate đúng cách sẽ giúp giữ trà tươi càng lâu càng tốt. Bạn nên bảo quản yerba mate trong hộp kín, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm, nơi khô ráo. Tránh xa hộp đựng thực phẩm như cà phê, gia vị, v.v., để không ngấm mùi thơm trong các loại thảo mộc. Bằng cách này, bạn có thể bảo quản trà quanh năm.
